Muhasebe; ticari faaliyette bulunan bir işletmenin tüm günlük finansal hareketlerini belgelemek, sınıflandırmak, kaydetmek, özetlemek ve raporlamak üzere sorumlu olan kişilere ya da kurumlara sunduğu sistemli bilgiler bütünüdür. Muhasebeyi oluşturan bilgi sistemleri;
  • İşletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının oluşumu,
  • Varlık ve kaynakların kullanılma biçimi,
  • İşletmelerin yaptığı işlemler sonucunda mevcut varlıklardaki ve kaynaklardaki değişimleri,
  • İşletmelere ait mali durumları açıklayan bilgilerin sağlanması,
  • Sağlanan bilgilerin gerekli kişilere ya da kurumlara iletilmesi ile oluşur.
Muhasebe kavramı, tüm kurumsal oluşumları etkileyen bir öneme sahiptir. Muhasebe kavramına basit anlamda baktığınızda, kısaca hesap tutmak olarak algılayabilirsiniz. Çekirdek aileden kurumsal bir firmaya kadar her oluşumun ihtiyaç duyduğu bu kavram, kurumsal yapılarda çok daha karmaşık bir yapıya sahip olabilir. Bu yüzden, küçük, orta ya da büyük ölçekli şirketlerin tümünde muhasebe ile ilgilenen bir görevli mutlaka bulunur. Bilgi ve kontrol mekanizması halinde işleyen muhasebe, işletmelerin yapısına uygun olarak farklılıklar içerebilir. Küçük ölçekli işletmelerde gelir ve gider takibi, borç ve alacak kontrolü ile vergi takibi yeterli olurken büyük ölçekli işletmeler için raporlama ve analiz gibi çok daha kapsamlı bir takip mekanizması olması gerekir.

Muhasebenin Amacı Nedir?

Ticari işletmelerin her faaliyeti bir amaca hizmet eder. İşletmelerin muhasebe faaliyetleri de bu şekildedir ve o işletmenin hedefine giden yolda yardımcı bir rol üstlenir. Genel olarak muhasebenin amaçlarını şöyle sıralayabiliriz:
  • Daimî kayıt: Firmalar yaptıkları işlemlerin kaydını uzun süre tutmak isteyebilir. Bu kayıtlar pek çok amaçla tutulabilir ve kayıtların arşivlenmesi firmanın faydasına olur. Muhasebenin daimî kayıt amacı da bu durumun karşılığıdır.
  • Sonuç ölçümü: Firmanın kâr-zarar gibi durumlarını takip edip ticari faaliyetler sonucu oluşan günlük, haftalık ya da aylık faaliyet raporlarını alabilmeleri gerekir. Muhasebe bu noktada firmaya ait mali tabloları sunarak bu takibin yapılabilmesini sağlar.
  • Kredi değerliliği: Firmaların elinde sermaye bulunmalıdır veya her firma, yatırımcılar vesilesiyle bunu sağlayabilmelidir. Firma yatırımcıya güvence verebildiyse yatırımcı da para verecektir. Burada geçmiş muhasebe kayıtları ispat aracı olarak devreye girer. Yatırımcılar, güven ortamını sağlamak adına önce geçmiş dönem muhasebe kayıtlarına bakmayı tercih ederler.
  • Kaynakların verimli kullanımı: İşletmeler, iç analizi faydalı bir şekilde yapabilmek adına muhasebe verilerini kullanmayı tercih eder. Bu kayıtlar sayesinde faaliyetler sonucu elde edilen getiriyi görme fırsatı doğar. Bu şekilde, yönetimden sorumlu kişiler, geçmiş faaliyetleri analiz ederek verimi artırma yolları arar.
  • Projeksiyonlar: Muhasebe sayesinde işletme yönetimi ve yatırımcılar ileriye dönük projeksiyon geliştirebilir. Gerekli veriler sağlanarak maliyet ve gelir artışı takibi yapılabilir. Bu sayede, analistler geçmişe dönük bilgiler ışığında gelecek hakkında sağlıklı varsayımda bulunabilir.

Muhasebe Fonksiyonları Nelerdir?

Muhasebenin temel görevlerini etkin bir şekilde sağlayabilmesi için işlevini yerine getirebiliyor olması gerekir. Muhasebe kavramına yüklenen görevler ise muhasebenin fonksiyonlarıdır. Muhasebenin fonksiyonları;
  • Kaydetme,
  • Sınıflandırma,
  • Özetleme,
  • Raporlama olmak üzere 4 başlıktan oluşur.

Muhasebenin Kaydetme Fonksiyonu

Belirli belgeleri baz alarak mali işlemlerin muhasebe sistemine uygun şekilde muhasebe defterine kaydedilmesidir. Kaydetme fonksiyonu muhasebenin en önemli fonksiyonudur. Muhasebe kayıtları özenli ve doğru olacak şekilde tutulmaz ise diğer fonksiyonlar önemini yitirir. Yapılan tüm işlemler muhasebe sisteminde öncelikle kayıt altına alınmak zorundadır. Bu kayıtlara ait belgelerin de bulunuyor olması gerekir. Muhasebe sistemine ait iki kayıt türü mevcuttur. Bunlar; 1.Tek taraflı kayıt, 2.Çift taraflı kayıt şeklinde sıralanabilir.

Muhasebenin Sınıflandırma Fonksiyonu

Daha önce kaydedilmiş olan bilgiler belirli periyotlarda düzenlenerek niteliklerine uygun şekilde yetkili kişilerce gruplara ayrılır. Bu sayede, nitelik olarak farklı ve değişik gruplara ait olan işlemler birbirine karışmadan kendilerine ait sınıflarda değerlendirilirler. Tüm sınıflandırma işlemleri, muhasebe sistemiyle muhasebe defterlerinden defteri kebire kaydedilir. Muhasebenin Özetleme Fonksiyonu Sınıflandırılmış olan işlemler dönem sonu geldiğinde toplanıp sonuçlara daha kolay ulaşabilmek ve mevcut kayıtların kontrolünü sağlamak için özetlenir. Dönem sonu geldiğinde işletmelere ait binlerce kayıtla karşılaşılması mümkündür. Bu işlemlerin teker teker incelenmesi oldukça zaman alacağı için benzer niteliğe sahip işlemlerin özetlenerek incelenmesi, bu işi yapan kişiler için daha pratik bir çalışma olur. Özetleme fonksiyonu gerçekleşirken muhasebe tablolarından biri olan mizan kullanılır. Muhasebenin Raporlama Fonksiyonu Son aşamada kaydedilen, sınıflandırılan ve özetlenmiş olan tüm işlemler raporlama fonksiyonunda mali tablolar vesilesiyle sonuçlandırılır. Bu sonuç, raporlama olarak meydana gelir. Raporlama aşaması muhasebe sisteminde son aşamadır ve bu aşamada yorumlama yapılır. Raporlama fonksiyonu, işletmeye ait tüm faaliyetlerin sonuçlarını ortaya çıkarır ve işletme hakkında bilgi verirken yorumlamak için veri de oluşturur.

Muhasebe Türleri Nelerdir?

Muhasebe türleri üç başlık altında incelenir. Bunlar;
  • Genel muhasebe,
  • Maliyet muhasebesi,
  • Yönetim muhasebesidir.
Genel muhasebe: Finansal muhasebe olarak da anılan genel muhasebe, işletmeye ait tüm kaynakları nereden sağladığı ve bu kaynakları nereye aktardığı ile ilgilenir. Gelir-gider akışının oluşturduğu kâr-zarar sonucu genel muhasebenin konusudur. Maliyet muhasebesi: Bu muhasebe türü aynı zamanda maliyet muhasebesi olarak da anılır. İşletmede oluşan maliyetleri analiz eder ve buna bağlı olarak üretim planlamasının gerçekleşmesine vesile olur. Yönetim muhasebesi: Genel muhasebe ve maliyet muhasebesi yapılarak elde edilen verileri analiz ederek yöneticilerin alacakları kararlarda yardımcı olacak şekilde kullanılır.