Hesapbilir ön muhasebe programı kullanarak göndereceğiniz e-fatura ve e-arşiv fatura işlemleriniz için ÜCRETSİZ e-Kontör HEDİYESİ kazanın! Üstelik, ücretsiz e-faturaya geçiş danışmanlığı sayesinde yerinizden kalkmadan, 15 dakikadan daha kısa sürede hızlı ve kolayca e-faturaya geçiş yapabilirsiniz. Şimdi Hesapbilir'i 15 gün boyunca ücretsizdeneyin ve işlerinizi kolaylaştırın.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinde görüldüğü üzere, ülkemizde haftalık mesai süresi 45 saat olarak belirtiliyor. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar ise fazla mesai olarak adlandırılıyor. Birçok iş yeri 45 saati, çalıştıkları gün sayısına bölerek günlük çalışma saatlerini belirler. Bazı iş yerleri haftada 5 gün çalışırken bazıları 6 gün çalıştığı için gün sayısı farklılık gösterebilir. Eğer işçi ve işveren aralarında anlaşmış ise günlük çalışma saatleri günden güne fark gösterebilir. Fazla mesai kendi içinde ikiye ayrılır. Bunlar; 1.Fazla çalışma 2.Fazla sürelerle çalışma olarak sıralanabilir. 1.Fazla çalışma, birçoğunuzun bildiği gibi haftalık 45 saati aşan sürelere denir. Yani, İş Kanunu’nun belirlediği azami süreyi aşan her saat fazla çalışma olarak değerlendirilir. Örneğin haftada 45 saat çalışılan bir iş yerinde bir hafta 50 saat çalışıldıysa fazladan çalışılan 5 saatlik süre, fazla çalışmadır. 2.Haftalık çalışma saatleriniz 45 saatin altında ise, haftalık 45 saate kadar yapılmış fazladan çalışmalar “fazla sürelerle çalışma” olarak değerlendiriliyor.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Bir gün içerisinde fazladan çalıştığınız her saat, normalde bir saatlik mesainin 1,5 katı olarak hesap edilir. Bu durum, fazla çalışma için geçerlidir. Eğer fazla sürelerle çalışma yaptıysanız normal saatlik ücretinizin 1,25 katı hesap edilerek ücretlendirilirsiniz. Yani, fazla çalışmada her bir saat %50 oranında zamlı olurken fazla sürelerle çalışmada her bir saat %25 oranında zamlı olacak şekilde ödenir. Fazla Mesai Ücretini bir örnek ile gösterelim; •Aylık Brüt Ücret: 6000 •Fazla Mesai Süresi: 3 Öncelikle aylık brüt ücretiniz üzerinden günlük ve saatlik ücretinizi bularak başlayabilirsiniz. •Saatlik brüt ücret: Aylık brüt ücret / toplam gün sayısı / bir günlük olağan çalışma saati 6.000 / 30 / 7,5 = 26,66 TL saatlik brüt çalışma ücretidir. •Fazla mesai zammı ile saatlik brüt ücret: 26,66 x 1,5 = 39,99 TL •Toplam brüt fazla mesai ücreti: 39,99 x 3 (saat) = 119,97 TL olur. Bu ücret, işçinin o ayki brüt ücretine eklenerek işçinin bordrosu oluşturulur.
Asgari Ücret Mesai Hesaplama
Şimdi asgari ücret mesai hesaplama üzerinden gideceğimiz bir örnekle konuyu netleştirelim. 2021 yılı asgari ücretin brüt 3.577,50 TL olmasından yola çıkarak hesaplamamıza başlıyoruz ve çalışanın bir aylık kazancı olan asgari ücretin saatlik tutarını bulmak için 1 aylık çalışmanın saatlik değerini ifade eden 225 saate bölüyoruz. Saatlik Ücret: 3.577,50 / 225 = 15,9 Ardından yapılan fazla mesaiden kaynaklı %50 zammı da göz önünde bulundurarak elde ettiğimiz sonucu 1,5 ile çarpıyoruz. %50 Zamlı Ücret: 15,9 x 1,5 = 23,85 TL Diyelim ki, asgari ücretli çalışanımız bu hafta 45 saatlik maksimum çalışma saat sınırını aşarak 50 saat çalıştı. O zaman fazla mesai ücretini bulabilmek için, haftalık çalıştığı toplam saatten, 45 saati çıkarıyoruz. 50- 45 = 5 saat Sonrasında da %50 zamlı ücret ile çarpıyoruz. Elde ettiğimiz sonuç, ödenecek olan fazla mesai ücreti oluyor. 5 (saat) x 23,85 = 119,25 TL ödenecek tutar.
Resmî Tatilde Fazla Mesai Hesaplama
Fazla mesai hesaplamada bir diğer konu ise resmî tatillerdir. Resmî tatilde fazla mesai hesaplaması günlük ücretin 2 katı şeklinde olmaktadır. Ancak resmî tatil sayılan ulusal bayramlarda bayramın birinci gününün işçinin tatil yaptığı güne denk gelmesi halinde günlük ücretinin 2,5 katı hesaplanarak ödeme yapılmalıdır.
Fazla Çalışması Yasak Olan Kişiler
Öncelikli olarak fazla mesai yapmak istemeyen, bunun için iş sözleşmesinde ya da dilekçesinde tasdik vermemiş işçilere fazla mesai yaptırılamaz. Fazla çalışma yapma konusunda işçinin onayının alınması zorunludur. Yıl içinde yapılacak fazla çalışma saatle sınırlandırılmıştır. Bir yılda 270 saatten fazla, fazla mesai yapılamaz. Ayrıca; •18 yaşını doldurmamış işçiler •Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler •Kısmi süreli çalışan işçiler •Sağlığının elvermediğini belgeleyen işçiler Onay vermiş olsalar fazla çalışma yapmaları yasaktır.
Hangi Meslekler Fazla Mesai Ücreti Talep Edemez?
Herhangi bir iş yerinde üst düzey yönetici olan kişilerin fazla mesai ücreti talep etme hakkı bulunmamaktadır. Aynı zamanda Yargıtay tarafından belirlenen bazı mesleklerinde fazla mesai ücreti talep hakkı bulunmamaktadır. Fazla mesai ücreti talep edemeyen mesleklerden biri de kapıcılıktır. Kapıcıların çalışma saatleri diğer mesleklere göre daha esnek olduğu için fazla çalışma ücreti talep etme hakkı verilmemiştir. Bu alanda önemli olan diğer bir meslek işe şoförlüktür. Karayolları Trafik Yönetmeliği tarafından belirlenen kurallara göre şoförlerin bir gün içinde 9 saatten fazla araç kullanılması mümkün değildir. Bu nedenle şoförler sadece haftalık 18 saat fazla mesai yapma hakkına sahiptir. Şoförlerin mesaide 18 saati aşan çalışmaları fazla mesaiden saymak yasalara uygun değildir. Meslek gruplarının çalışma şartları ve biçimleri değişim gösterdiğinden fazla mesai hesaplamalarda farklı faktörler göz önünde bulundurulur. Aynı zamanda işveren ve işçi arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde de bu tür farklılıklar önemlidir. Fazla çalışma saatlerinin belirlenmesi için işçi ve işverenlerin ortak karar alması gerekmektedir. İşçi tarafından kabul edilmeyen durumlarda yasak olarak fazla çalışma süresi uygulanamamaktadır.
Pazar Günü Fazla Mesai Ücreti Kapsamında Mı?
Pazar günü mesaisine geçmeden önce, çalışanın hafta tatilinde çalıştırılabilmesi için onayının olması şart koşulduğunun altını çizelim. Çalışanın her ne kadar en az bir gün hafta tatili hakkı bulunsa da iş hayatında hafta tatili çalışmalarına rastlayabiliyoruz. Bu bağlamda, pazar günü fazla mesai ücreti kapsamında çalışanlar ücretini %50 zamlı alıyor.
