Damga Vergisi Nedir, Oranları Nasıl Hesaplanır?

Damga Vergisi Nedir? 

Damga vergisi, hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen belgelerden alınan vergidir. Bu belgeler, kişiler arasındaki işlemlerden, kişiler ile kurumlar arasındaki işlemlere ve kurumlar arasındaki işlemlere kadar çeşitli ilişkileri kapsar. Bu belgelerin düzenlenmesiyle ilgili bir damga vergisi uygulanır ve verginin alınabilmesi için belirli koşullar sağlanmalıdır. 

"Kâğıt" terimi, bu belgelerin yazılıp imzalanarak veya imza yerine geçen bir işaret konularak düzenlendiği ve ispat veya belli etme amacıyla ibraz edilebilecek belgeleri ifade eder. Ayrıca, manyetik ortamda veya elektronik veri şeklinde oluşturulan ve elektronik imza kullanılarak düzenlenen belgeler de damga vergisi kapsamındadır. 

Damga vergisinin uygulanabilmesi için belgenin ibraz edilebilir olması, imzalanabilir veya imza yerine geçen ibareler içermesi, hüküm içermesi ve elektronik imza ile güvence altına alınması gerekmektedir. Bu koşulları sağlayan belgeler üzerinden damga vergisi alınır ve vergi mükellefleri tarafından ödenir. 

 

Damga Vergisi Ne İçin Alınır? 

Damga vergisi, kişi ve kurumlar arasında yapılan sözleşme ve anlaşmaların geçerliliğini belgelemek amacıyla alınır. Bu sözleşmeler, kişiler arasında olabileceği gibi, kişi ve resmi daireler arasında da olabilir. Ancak önemli bir nokta olarak, iki kişi arasında yapılan sözleşmelerde damga vergisini her iki tarafın da ödemesi gerekirken, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişiler öder. 

Damga vergisi örnekleri arasında kira sözleşmeleri gösterilebilir; iş hayatında karşılaşılan ihaleler, sözleşmeler ve ücret ödemeleri gibi durumlarda da damga vergisi ödenir. Bu vergi, yapılan anlaşmanın ve belgenin geçerliliğini kanıtlayarak devlet gelirlerine katkı sağlar. 

 

Damga Vergisi Maliyeti Nasıl Hesaplanır? 

Damga vergisi maliyeti, belirli bir belge veya işlem üzerindeki vergi miktarının hesaplanmasıyla belirlenir. Maliyet genellikle belgenin veya işlemin değerine, türüne ve vergi kanunlarına göre belirlenen oranlara bağlıdır. İşte damga vergisi maliyetinin hesaplanması için genel bir yaklaşım: 

• Belgenin Değeri: İlk olarak, damga vergisi maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınan faktör, belgenin veya işlemin değeridir. Örneğin, bir sözleşmenin değeri, gayrimenkulün değeri, sermayenin büyüklüğü gibi belirlenebilir. 

• Vergi Oranı: Damga vergisi oranı, belgenin türüne ve değerine göre değişir. Genellikle belirli bir yüzde olarak ifade edilir. Örneğin, sözleşmelerde veya belirli işlemlerde uygulanan oranlar farklı olabilir. 

• Hesaplama: Damga vergisi maliyeti, belgenin değeri ile vergi oranının çarpılmasıyla hesaplanır. Formül şu şekildedir: Damga Vergisi = Belgenin Değeri × Vergi Oranı. 

• Ödeme: Damga vergisi miktarı hesaplandıktan sonra, verginin ödenmesi gerekmektedir. Vergi mükellefi, belirtilen miktarı ödeyerek belgeyi geçerli hale getirir. 

Örneğin, bir kira sözleşmesi için damga vergisi hesaplanırken, sözleşmenin kira bedeli üzerinden belirlenen bir oran uygulanabilir. Diğer belgeler veya işlemler için de benzer bir yaklaşım kullanılabilir, ancak vergi oranları ve kuralları belirli bir belge türünden diğerine değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, damga vergisi maliyetinin kesin hesaplanması için ilgili vergi kanunlarına ve mevzuatına başvurmak önemlidir. 

 

Damga Vergisi Tutarı Neye Göre Hesaplanır? 

Damga vergisi ödeme yöntemleri iki türlüdür, nispi ve maktu ödeme. Nispi ödeme, belirli bir oranda hesaplanır ve genellikle belirli bir yüzde olarak ifade edilir. Örneğin, sözleşme bedeli üzerinden binde 9,48 gibi bir oran uygulanabilir. Diğer yandan, maktu ödeme ise belirli bir sabit miktar üzerinden tahsil edilir. Eğer sözleşmede belirli bir değer belirtilmemişse, damga vergisi maktu olarak alınır. Ancak, sözleşmede bir değer belirtilmişse, damga vergisi nispi olarak hesaplanır ve değere göre oran uygulanır. 

Bu iki ödeme şekli, belgenin veya işlemin türüne, değerine ve vergi kanunlarına göre belirlenir. Hangi ödeme şeklinin uygulanacağına karar vermek için ilgili vergi kanunlarına ve mevzuata başvurulması önemlidir. 

 

Sözleşme Damgası Nasıl Hesaplanır? 

Sözleşme damga vergisi genellikle belirli bir oran veya belirli bir tutar üzerinden hesaplanır. İki yaygın hesaplama yöntemi vardır: nispi ödeme ve maktu ödeme. 

• Nispi Ödeme: Bu yöntemde, sözleşmenin değeri üzerinden belirli bir yüzde oranı uygulanarak damga vergisi hesaplanır. Örneğin, sözleşme bedeli üzerinden binde 9,48 gibi bir oran uygulanabilir. Formül şu şekildedir: Damga Vergisi = Sözleşme Bedeli × Vergi Oranı. 

• Maktu Ödeme: Eğer sözleşme bedeli belirtilmemişse veya belirli bir değerden daha düşükse, damga vergisi maktu olarak alınır. Bu durumda, sabit bir miktar ödenir. Örneğin, belirli bir değer belirtilmemişse, sözleşme başına belirli bir sabit miktar olan damga vergisi uygulanabilir. 

Hangi hesaplama yönteminin uygulanacağı, sözleşmenin değeri ve mevzuata bağlıdır. Vergi mükellefleri, sözleşme bedelini, vergi oranını ve hesaplama yöntemini dikkate alarak damga vergisini doğru şekilde hesaplamalı ve ödemelidir. Ancak, kesin hesaplama ve ödeme prosedürleri, ilgili ülkenin vergi kanunlarına ve mevzuatına bağlı olarak değişebilir, bu nedenle ilgili resmî kurumlar veya danışmanlardan bilgi almak önemlidir. 

 

Damga Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir ve Ödenir? 

Damga vergisi, mükellefler tarafından ay içinde hazırlanan belgelerin ertesi ayın 20'sine kadar ödenmesi gereken bir vergidir. Örneğin, mart ayında hazırlanan belgelerin damga vergisi ödemeleri Nisan ayının 20'sine kadar yapılmalıdır. Vergi, izleyen ayın 20. günü akşamına kadar vergi dairesine beyan edilmelidir. Ödemeler ise, aynı ayın 26. gününde yapılmalıdır. 

Şahıslar için ise, damga vergisi sözleşmenin imza tarihinden sonraki 15 gün içerisinde beyan edilip ödenmelidir. Örneğin, bir sözleşme 1 Mart'ta imzalandıysa, damga vergisi 16 Mart'a kadar beyan edilmeli ve ödenmelidir. Bu süreler vergi mükelleflerinin yasal yükümlülükleridir ve vergi ödemelerinin zamanında yapılması önemlidir. Aksi halde gecikme cezaları veya diğer yaptırımlarla karşılaşılabilir. 

 

Damga Vergisi Mükellefleri Kimlerdir? 

Damga vergisinin mükellefi, kağıtları imzalayanlardır. Yani, belge veya sözleşmeleri imzalayan kişiler, damga vergisinin mükellefi olarak kabul edilirler. Damga vergisi ile ilgili 3. maddeye göre, yabancı ülkelerde düzenlenen belgelerin vergisi Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenmişse, Türkiye'deki resmi dairelere bu belgeleri sunan, üzerlerine devir veya ciro işlemleri yapan veya başka bir şekilde hükümlerinden faydalanan kişiler tarafından ödenir. Ancak, ticari veya mütedavil belgelerin vergisi, bu belgeleri ilk satan veya kabul eden kişiler tarafından ödenir. "Tek başına alınabilen damga vergisi" ise 9047 vergi kodu altında toplanan bir vergi türüdür. Bu vergi türü, kişi ve kurumlar tarafından yapılan belirli işlemler karşılığında alınan damga vergilerini kapsar. Ödemeler genellikle 9047 kodu üzerinden gerçekleştirilir. 

Bu bilgiler, damga vergisi ve ödeme prosedürleri hakkında önemli detaylar sunar ve vergi mükelleflerinin yasal yükümlülüklerini anlamalarına yardımcı olur. 

 

2024 Damga Vergisi Oranları ve Ücretleri Nelerdir? 

 

Damga Vergisine Tabi Kağıtlar 

 

1. Akitlerle İlgili Kağıtlar 

1. Belli Parayı İhtiva Eden Kağıtlar: 

1. Mukavelenameler, Taahhütnameler ve Temliknameler (Binde 9,48) 

2. Kira Mukavelenameleri (Mukavele Süresine Göre Kira Bedeli Üzerinden) (Binde 1,89)                      

3. Kefalet, Teminat ve Rehin Senetleri (Binde 9,48) 

4. Tahkimnameler ve Sulhnameler (Binde 9,48) 

5. Fesihnameler (Belli Parayı İhtiva Eden Bir Kâğıda Taalluk Edenler Dahil) (Binde 1,89)                           

6. Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Kayıt ve Tescil Edilmiş İkinci El Araçların Satış ve Devrine İlişkin Sözleşmeler (Binde 1,89)         

2. Belli Parayı İhtiva Etmeyen Kağıtlar: 

1. Tahkimnameler (294,90 TL) 

2. Sulhnameler (294,90 TL) 

3. Turizm İşletmeleri ile Seyahat Acentelerinin Aralarında Düzenledikleri Kontenjan Sözleşmeleri (1.658,80 TL)             

2. Kararlar ve Mazbatalar 

1. Meclislerden, Resmi Heyetlerden ve İdari Davalarla İlgili Olmayarak Danıştaydan Verilen Mazbata, İlam ve Kararlarla Hakem Kararları: 

1. Belli Parayı İhtiva Edenler (Binde 9,48) 

2. Belli Parayı İhtiva Etmeyenler (294,90 TL) 

2. İhale Kanunlarına Tabi Olan veya Olmayan Resmi Daire ve Kamu Tüzel Kişiliğini Haiz Kurumların Her Türlü İhale Kararları (Binde 5,69)                     

3. Ticari İşlemlerde Kullanılan Kağıtlar 

1. Ticari ve Mütedavil Senetler: 

1. Emtia Senetleri 

     aa) Makbuz Senedi (Resepise) (101,20 TL) 

     ab) Rehin Senedi (Varant) (59,70 TL) 

     ac) İyda Senedi (9,30 TL) 

     ad) Taşıma Senedi (2,20 TL) 

2. Konşimentolar (59,70 TL) 

3. Deniz Ödüncü Senedi (Binde 9,48) 

4. İpotekli Borç Senedi, İrat Senedi (Binde 9,48) 

2. Ticari Belgeler:  

1. Menşe ve Mahreç Şahadetnameleri (101,20 TL) 

2. Resmi Dairelere ve Bankalara İbraz Edilen Bilançolar ve                                    İşletme Hesabı Özetleri: 

     ba) Bilançolar (227, 30 TL) 

     bb) Gelir Tabloları (108,50 TL) 

     bc) İşetme Hesabı Özetleri (108,50 TL) 

3. Barnameler (9,30 TL) 

4. Tasdikli Manifesto Nüshaları (44,10 TL) 

5. Ordinolar (2,20 TL) 

6. Gümrük İdarelerine Verilen Özet Beyan Formları (44,10 TL) 

4. Makbuzlar ve Diğer Kağıtlar 

1. Makbuzlar: 

1. Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle, kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar (Binde 9,48)     

2. Maaş, ücreti gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (Ek: 5766/10-ç md.) (Yürürlülük 6/6/2008) (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya temin eden kağıtlar (Binde 7,59) 

3. Ödünç alınan paralar için verilen makbuzlar veya bu mahiyetteki senetler (Binde 7,59)          

4. İcra dairelerince resmi daireler namıma şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlar (Binde 7,59)            

2. Beyannameler (Bu Beyannamelerin Sadece Bir Nüshası Vergiye Tabidir): 

1. Yabancı memleketlerden gelen posta gönderilerinin                                      gümrüklenmesi için postanelerce gümrüklerce gümrüklere verilen liste beyannamelerde yazılı her gönderi maddesi için (2,20 TL)   

2. Vergi Beyannameleri:  

     ba) Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri (294,90 TL) 

     bb) Kurumlar Vergisi Beyannameleri (393,90 TL) 

     bc) Katma Değer Vergisi Beyannameleri (194,60 TL) 

     bd) Muhtasar Beyannameler (194,60 TL) 

     be) Diğer Vergi Beyannameleri (Damga Vergisi Beyannnameleri Hariç) (194,60 TL)                                                        

3. Gümrük İdarelerine Verilen Beyannameler (393,90 TL) 

4. Belediye ve İl Özel İdarelerine Verilen Beyannameler (144,40 TL) 

5. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Verilen Sigorta Prim Bildirgeleri (144,40 TL) 

      

 

(Değişik: 6728/28. Md Yürürlülük:9/8/2016) 31/05/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar beyannamenin birleştirilerek verilmesiyle oluşturulan beyannameler. (230,70 TL)  

3. Tabloda yazılı kağıtlardan aslı 1,00 Yeni Türk Lirasından fazla maktu ve nispi vergiye tabi alanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümeleri. (2,20 TL)  

 

Damga Vergisi Ödeme Şekilleri  

Damga vergisi ödemesi için intihalsiz hale getirme işlemi, vergi dairesi tarafından yapılan bir işlemdir. Bu işlemle birlikte vergi ödenmiş olduğu kabul edilir ve ödeme işlemi tamamlanmış olur. 

Yapılacak adımlar genellikle şunlardır: 

• Vergi ödemesi yapılır. 

• Ödemenin gerçekleştiğini gösteren bir belge (makbuz, dekont vb.) alınır. 

• Vergi dairesine gidilir ve ödemenin yapıldığını belgeleyen makbuz ile birlikte "intihalsiz hale getirme" talebinde bulunulur. 

• Vergi dairesi tarafından yapılan kontrol sonrasında vergi borcunun ödendiği onaylanır ve intihalsiz hale getirme işlemi tamamlanır. 

Bu işlem sonucunda, ödeme yapılmış olan damga vergisi için herhangi bir itiraz veya talep olmadığı kabul edilir ve ilgili belgeler resmi olarak geçerli hale gelir. 

 

İstihkaktan Kesinti Şekliyle Ödeme  

Genel ve özel bütçeli daireler ile il özel idareleri ve belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ve bunların iştirakleri ile müesseseleri ve benzeri teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan makbuzlar ile bu tür belgelere ilişkin vergilerin, ödemelerin gerçekleştirilmesi veya avans şeklinde ödeme yapılması durumunda avansın ita edilmesi sırasında ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti yapılması şeklinde ödenmesine Maliye Bakanlığınca izin verilebilir. 

Genel bütçeli daireler dışındaki daireler ve müesseseler, istihkaktan kesinti yapmak zorunda oldukları damga vergisini kesinti yapıldığı ayı takip eden bir ay içerisinde beyanname ile bildirir ve ödemesini yapar. Ödemenin yapılması, kesintinin yapıldığı yerin bulunduğu vergi dairesine yapılır ve bu ödeme ertesi ayın 26. günü akşamına kadar gerçekleştirilir. 

 

Damga Vergisinde Sorumluluk ve Cezalar Nelerdir? 

2022 yılında vergi cezası oranlarında %36,2'lik bir artış yaşandı. Vergiye tabi kağıtların Damga Vergisinin ödenmemesinden veya eksik ödenmesinden dolayı alınması gereken vergi ve cezalardan, kağıtları sunanlar sorumludur ve mükelleflere rücu hakkı bulunmaktadır. 

Birden fazla kişi tarafından imzalanan kağıtlara ilişkin vergi ve damga vergisi cezasının tamamından imza atanlar müteselsilen sorumludur. Vergiden muaf olanların varlığı, Damga Vergisinin eksik ödenmesini gerektirmez. Makbuz karşılığı ödeme yapacak olanlar, ilgili işlemlere ait kağıtların beyan ve ödemelerinden sorumludur. Verginin ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda vergi, ceza ve ilave bedeller, vergi için diğer işlem taraflarına rücu hakkı olmak üzere, makbuz karşılığı ödeme yapacak kişilerden talep edilir. 

Resmi daireler veya noterler tarafından düzenlenen ve kişilere verilen veya dairede bırakılan, hiç Damga Vergisi alınmayan veya eksik alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası ise düzenleyenlere aittir. Vergi ve ceza, vergi mükelleflerine rücu hakkı bulunmak üzere, belgeleri düzenleyenlerden tahsil edilir. 

 

Damga Vergisinde İstisnalar Nelerdir? 

İstisnaları görmek için Damga Vergisi Kanunu’nun 3894-2. Sayfasını inceleyebilirsiniz.