Kümülatif Vergi Nedir?
İşverenlerin çalışanları adına ödemekle yükümlü oldukları bir gelir vergisi türüdür. Her ay bir önceki ayın toplamına eklenerek birikir. Bir işletmede çalışanların aylık brüt kazancı esas alınarak; genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası işçi payı gibi kesintilerin brüt kazançtan düşülmesi ile kalan ücretin, bir önceki aydaki toplam ücrete eklenerek birikmesi ve belirlenen oranlarda vergi ile matrahının yüzdesi alınarak hesaplanan bir gelir vergisi türüdür.
Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı Nedir?
Gelir vergisi matrahı; sigortalı olarak çalışan işçinin aylık brüt ücretinden Genel Sağlık Sigortası ve İşsizlik Sigortası işçi payı gibi kesintilerin çıkarıldıktan sonraki halidir. Sigortalı çalışanlar için GSS ve işsizlik sigortası işçi payı ödemekle yükümlü oldukları paylardır ve bunu işçi adına işveren yapar. Bu iki kesinti sonrasında kalan ücret işçinin asıl ücreti olarak görülür ve gelir vergisi oranı, vergi matrahı üzerinden belirlenir. Kümülatif vergi matrahı, ocak ayından başlayarak yılın sonuna kadar her ay toplanarak hesaplanır. Yeni yıl itibarıyla sıfırlanarak yeniden başlar.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Hesaplanır?
Kümülatif vergi matrahı hesaplanırken öncelikle personelin brüt ücreti üzerinden işsizlik sigortası ve GSS payı düşürülür. Kesintiler sonrası elde edilen ücret, çalışanın vergi matrahıdır. Formülü örnek üzerinden açıklayalım. Örneğin; bir işletmede 5.000 TL brüt ücret ile çalışan bir personelin vergi matrahı şu şekilde hesaplanmaktadır:
1.GSS (Genel Sağlık Sigortası) kesintisi (%14): 5.000 x %14 = 700 TL
2.İşsizlik Sigortası İşçi Payı Kesintisi (%1): 5.000 x %1 = 50 TL İlk iki hesapladığımız kesinti, işçinin brüt maaşından düşürülür.
3.Gelir Vergisi Matrahı için [Brüt Ücret – (GSS + işsizlik sigortası işçi payı)] formülünü kullanılır, örneğimizden devam edersek: 5.000 – (700 + 50) = 4,250,00 TL olarak hesaplanmaktadır. 4.250,00 TL, personelin ocak ayına ait vergi matrahıdır. Ocak akabinde Şubat ve öteki aylarda da aynı işlemler devam etmektedir. Sonraki ayda elde edilen matrah ise ocak ayında elde edilmiş matraha eklenmektedir. Her ay eklenerek bulunan yeni vergi matrahı işçinin kümülatif vergi matrahıdır. İşçiye ait gelir vergisi oranı, Kümülatif Vergi Matrahı olan 4,250,00 TL üzerinden hesaplanır.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Alınır?
Kümülatif Vergi Matrahı genellikle personel işe girdiği zaman alabilmektedir. Günümüzde pek çok şirket, personellerinden kümülatif vergi matrahı istemektedir. Bunun için personeller, eski çalıştıkları şirketlerden temin edebilmektedir. İlaveten, eğer bir kişi, bir yıl içerisinde birçok farklı yerlerde çalışırsa mutlaka son çalıştığı iş yerinden kümülatif vergi matrahı belgesi almalıdır. Örnek bir Kümülatif Vergi Matrahı belgesi olarak aşağıdaki tablo verilebilir.
| Aylar |
Brüt Ücret |
İşçi Primi |
İşçi İşsizlik Sigortası |
Ver. Dışı Kazanç |
Gelir Vergisi Matrahı |
Kümülatif Gelir Vergisi Toplamı |
Hesaplanacak Gel. Ver. Mat. |
Gel. Ver. Kesintisi |
| Ocak |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
8.500 |
8.500 |
1.275 |
| Şubat |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
17.000 |
8.500 |
1.275 |
| Mart |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
25.500 |
8.500 |
1.600 |
| Nisan |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
34.000 |
8.500 |
1.700 |
| Mayıs |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
42.500 |
8.500 |
1.875 |
| Haziran |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
51.000 |
8.500 |
2.295 |
| Temmuz |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
59.500 |
8.500 |
2.295 |
| Ağustos |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
68.000 |
8.500 |
2.295 |
| Eylül |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
76.500 |
8.500 |
2.295 |
| Ekim |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
85.000 |
8.500 |
2.295 |
| Kasım |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
93.500 |
8.500 |
2.295 |
| Aralık |
10.000 |
1,400 |
100 |
1,500 |
8,500 |
102.000 |
8.500 |
2.295 |
Kümülatif Vergi Matrahı Belgesi Nereden Alınır?
Kümülatif vergi matrahı genel olarak işe girişte alınmaktadır. Özellikle günümüzde pek çok şirket çalışanlardan kümülatif vergi matrahı isteyebilir. Bu kümülatif vergi matrahı genel olarak eski çalışılan iş yerinden alınmaktadır. Ayrıca aynı yıl içinde birbirinden farklı yerlerde çalışıldığı takdirde mutlaka son çalışılan iş yerinden kümülatif vergi matrahı belgesi alınabilir. Kümülatif vergi matrahı ocak ayından başlayıp yılın sonuna kadar her ay hesaplanarak toplanır. Bu kümülatif vergi matrahı yeni yılda ise sıfırlanır.
Kümülatif Vergi Matrahı Taşınabilir mi?
Gelir Vergisi Kanunu incelendiğinde, vergilendirme kapsamında takvim yılı içerisinde iş değişikliğine maruz kalan bir personel, bir önceki işi dolayısıyla oluşan kümülatif gelir vergisi matrahını yeni iş yeri ile ilişkilendiremez. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken bazı durumlar söz konusudur. Eğer işçi, aynı işverene ait farklı bir iş yerine geçiş sağlıyor ise kümülatif vergi matrahı taşınabilir. Kümülatif gelir vergisi matrahının taşınamaması durumu farklı işverenlere ait iş yerleri arasında bir geçiş söz konusu olduğu durumlarda geçerlidir. İşçinin aynı anda farklı işverenlere bağlı farklı iş yerlerinde çalışarak gelir elde ediyor ise bu gelirler ayrı ayrı vergilendirilir. Burada, vergi matrahının birleştirilmesi ya da taşınması gibi bir durum söz konusu değildir. Bu durum, 160 numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde şu şekilde geçer;” … bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde her bir işverenin ödediği ücretler ayrı ayrı vergilendirilmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirmeksizin ayrı ayrı uygulanmaktadır…”
